Kılavuz Belge, İçecek Şişe Ve Kutularının Yüksek Performanslı Geri Dönüşüm Sistemlerinde, Ortak Dört Başarı Faktörü Olduğunu Ortaya Koyuyor
 
Son zamanlarda plastik atıklar konusunda artan farkındalık ve daha fazla ülkenin depozito iade sistemini benimsemesi sürecinde hazırlanan, “Ödüllendirici Geri Dönüşüm: Dünyanın En Yüksek Performanslı Depozito İade Sistemlerinden Öğrenilenler” başlığı ile yayınlanan kılavuz belge, yüksek performanslı bir sistemin nasıl oluştuğuna ışık tutuyor. Sistemin paydaşları bu belgeyi incelendiğinde, bazı depozito sistemleri başarılı olurken, diğerlerinin ise neden başarısız olduğunu çok daha iyi anlayabilir.

Döngüsel Ekonomiye Artan İlgi Ve Plastik Atıklar İle Mücadele

Toplumlar, plastik kirliliğini ve geri dönüşüm maliyetlerini azaltmak için talepte bulunurken, uzmanların ise geleneksel kullan-at modellerini terk etmeye yönelik yaptığı çağrılar, döngüsel ekonomiye doğru yönlendiriyor. Karar vericiler, bu zorlukların üstesinden gelmek için başarılı bir yaklaşım olarak depozito iade sistemlerine (DİS) yöneliyorlar. Depozito iade sistemi olarak bilinen bu mevzuat kapsamında içeceğin fiyatına küçük bir depozito bedeli ekleniyor. Boş ve sağlam şişeleri ve içecek kutularını geri dönüşüm için iade eden tüketicilere bu bedelin tamamı geri veriliyor.

Yalnızca son üç yılda, en az 22 eyalet veya ülke, depozito iade sistemlerini güncelleme veya geliştirme taahhüdünde bulundu. Bu gelişmeyle sistem, İngiltere, Portekiz ve tüm Avustralya dâhil olmak üzere globalde toplam, 60'ın üzerinde pazara yayıldı.  Ayrıca, Avrupa Birliği’nin Tek Kullanımlık Plastik Direktifi, üye devletlerin, 2029 yılına kadar tüm plastik şişelerin %90'ını toplamasını hedefliyor. Ancak uzmanlar, içecek ambalajlarında depozito olmadan bu orana ulaşmanın zor olduğunu belirtiyor. Avrupa genelinde ortalama %47'lik bir toplama oranı olan diğer geleneksel geri dönüşüm amaçlı toplama modellerine kıyaslandığında, mevcut depozito sistemleriyle, geri dönüşüm için toplanan plastik içecek ambalajlarının oranı %98'e (tüm Avrupa’daki Depozito İade Sistemleri için ortalama %95) ulaşıyor.^{1 2}

Depozito iade sistemini, yüksek performanslı yapan nedir?

Depozito iade sistemleri, vatandaşların içecek ambalajlarını geri dönüşüm için iade etmeleri ve depozitolarını geri almaları için kolay bir uygulama sağlıyor. Makineler, alınan her içecek ambalajını topluyor, ayıklıyor, sıkıştırıyor ve sayımı başlatıyor. TOMRA, 40 civarında pazarda kurulu 84.000'den fazla depozito iade sistemiyle her yıl dünya çapında 40 milyardan fazla kullanılmış içecek ambalajı topluyor.
TOMRA; farklı depozito iade sistemlerinin işleyişine ilişkin benzersiz bilgi birikimi ve deneyimi ile depozito modellerini, geri dönüşüm için iade edilen ambalaj yüzdesi ve uygun maliyet gibi temel ölçütlere göre değerlendirdi ve en etkili depozito sistemlerinin ortak dört prensibi olduğunu tespit etti:

• Performans: Tüm içecek ambalajları için toplama hedefi ve anlamlı bir depozito ücreti güçlü sonuçlar verir.
• Kolaylık: Geri ödeme ve iade sistemi, tüm kullanıcılar için kolay, erişilebilir ve uygundur.
• Üreticinin Sorumluluğu: Üreticiler; depozito sistemi katılım bedelini (ekomodüler), malzeme gelirlerini ve tüketici tarafından sisteme iade edilmeyen ambalajların depozito bedellerini kullanarak sistemi finanse eder ve yatırım yapar.
• Sistem Bütünlüğü: Şeffaf yönetim, veriye dayalı sistem muhasebesi ve güvenilir iade teknolojisi sistemin süreçlerine güven kazandırır. 

Ayrıca kılavuz belge, bu ilkeleri uygulamaya geçiren 12 temel prensip unsurlarını da inceliyor ve bu unsurları depozito iade sistemlerinde en iyi uygulayan bölgelerin başarı hikâyelerini paylaşıyor.