Afyonkarahisar Çevre Hizmetleri Birliği‘ne ait ve Afyon Yenilenebilir Enerji Elektrik Üretim A.Ş. tarafından işletilen Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi’nde yeni kurulan Atıktan Türetilmiş Yakıt Tesisi, Türkiye’de ilk defa evsel atıkları işleyerek yakıta dönüştürüyor. Atıktan türetilen yakıtta yüksek kalite hedefleyen tesiste Türkiye’de ilk defa TOMRA’nın online analiz sağlayan AUTOSORT RDF makinesi kullanılıyor.
Afyonkarahisar Çevre Hizmetleri Birliği’nin (AFÇEBİR) Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi, tüm il genelindeki katı atıkların bertarafı ve geri kazanımını sağlıyor. Bu tesise, Sıfır Atık anlayışına uygun olarak yapılan yeni yatırımlar ile Türkiye’deki ilk defa evsel atıklardan türetilen Atıktan Türetilmiş Yakıt Tesisleri entegre edildi. Yine bir ilk olarak TOMRA’nın AUTOSORT RDF Online Analiz makinesinin kullanıldığı tesiste yakıt malzemesinin kalorifik değer, nem ve klor içeriği açısından tespit ve analiz edilmesi sağlanıyor. Analiz, klor değerinin düşük olduğunu ortaya çıkarırsa, RDF'nin daha fazla işlenmesi gerekebiliyor. Böylece evsel atıklar, tamamıyla ekonomiye kazandırılırken Atıktan Türetilmiş Yakıt, yüksek ve tutarlı bir kalitede sunuluyor.
 
Afyon Atıktan Türetilmiş Yakıt Tesisi, Türkiye’de bir ilk ve örnek bir tesis
Tesisin kurulumunu üstlenen Benli Geri Dönüşüm A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Benli, açıklamasında; “Evsel atıklardan PET, plastik, metal, cam gibi değerli malzemelerin ayrıştırılarak geri kazandırıldığı tesise yeni bir ATY tesisini entegre ettik.  İlk olarak tüm değerli ve geri dönüştürülebilir atıklar ayıklanıyor ve PVC fraksiyonları çıkarılıyor. İkinci aşamada ise doğal olarak yüksek klor içeriğine sahip ve yandığında daha fazla işlem yapılmasını engelleyen PVC içeriğinin minimuma indirilmesi önemli oluyor. Daha sonra geri kalanlar içerisinde ısıl değeri yüksek olan atıklar yakıta dönüştürülerek çimento fabrikaları ve çeşitli yakma tesislerine alternatif yakıt olarak gönderiliyor. Böylelikle atıklar depolama alanlarına gömülmek yerine ısı enerjisine dönüştürülüyor. Tesiste kullanılan TOMRA teknolojisi ile online olarak atığın kalorifik değeri takip edilebiliyor ve böylece çimento tesisinde verimlilik hep en yüksek seviyede tutuluyor. Yeni RDF sistemi ile yakma tesisleri için ithal kömür kullanımına eşdeğerde bir yakıt sağlanarak birçok yönden avantajlı bir kazanım elde ediliyor” diye belirtti.
Türkiye’de evlerden yıllık 35 milyon ton çöp çıktığına, geri kazanılamayan ve depolamak zorunda kalınan ambalaj ve diğer atıkların yanı sıra, ATY (Atıktan Türetilmiş Yakıt) üretebilecek 12 milyon ton atığın da değerlendirilemediğine değinen Ömer Benli; “Değerlendiremediğimiz atığın yıllık ekonomik değeri, yakılarak enerji elde edilse dahi 300 milyon $ büyüklüğünde bir kayba sebep oluyor. Sadece Afyonkarahisar ATY üretim tesisi ile çimento fabrikalarında kullanılan yakıt, yıllık 32.000 ton petrokok (ithal kömür, linyit, taşkömürü vb.) ithalatını engelleyerek, sektöre 2 milyon dolar/yıl girdi avantajı sağlayacak. Bu atıkların kullanımı ile çevreye kazandırdığımız faydalar ise paha biçilmez” şeklinde açıkladı.
 
Daha önce endüstriyel atıklardan ATY üretilirken artık evsel atıklardan yüksek kalitede yakıt sağlanıyor
Afyonkarahisar İli Çevre Hizmetleri Birliği Birlik Müdürü Ercan Özcan, yeni tesislerinin evsel atıklardan ATY üreten ilk proje olduğuna dikkat çekiyor. Ercan Özcan; “Geri dönüşüm alanında bir ilki gerçekleştirirken tesisin en verimli şekilde çalışmasını sağlamak büyük önem taşıdığından özellikle teknolojik yatırıma özen gösterdik. Dünyada kullanılan en verimli teknolojileri araştırarak tesisimize entegre ettik. Bu nedenle dünya çapında güven duyulan TOMRA’nın RDF Online Analiz makinesi ile çimento fabrikalarının yaptığı analizleri çok daha net ortaya koyan bir sistem kurduk. Tesisimizde kurulan sistemle üretilen yakıt malzemesinin kalorifik değer, nem ve klor içeriği açısından tespit ve analizlerini yapabiliyoruz. Diğer şehirlerin atık geri dönüşüm ve ATY politikalarına örnek olacak çok önemli bir projeyi gerçekleştirdik” diye belirtti.
AUTOSORT RDF, kaliteyi sağlama zorluğunun üstesinden gelmeye yardımcı oluyor ve çalışma süreleri sırasında kritik değerlerin doğru ve zamanında ölçümünü sağlıyor.
 
ATY, sürdürülebilir bir kaynak oluyor
Afyon Yenilenebilir Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Çetin, çimento fabrikalarının maliyetlerinin üçte ikisinin yakıt maliyetleri olduğuna dikkat çekerek; “Kalorifik değerleri nedeniyle çimento fabrikaları, daha çok yerli kömür yerine ithal kömür kullanmak durumunda kalıyor. Ancak aynı zamanda evsel atıktan türetilen yüksek kalorifik değere sahip bir yakıt elde edebiliyor, analiz yapabiliyor ve daha sonra yakıt olarak kullanıp kullanamayacağımızı belirleyebiliyoruz. Böylece kesintisiz oluşan evsel atıklar nedeniyle devamlılığı olan, sürdürülebilir ve daha düşük maliyetli garanti bir kaynak sağlıyoruz. İlk yatırım maliyeti kısmen yüksek bile olsa kendini çok kısa sürede amorti eden bir sistem kurduk. Hem ekonomik hem de çevresel faydaları muazzam” dedi.
İhale koşulları gereği 2037 yılına kadar tesisin işletme hakkına sahip olduklarını belirten Mustafa Çetin; “ATY tesisi projesini Çevre Hizmetleri Birlik Başkanlığı ve Benli Geri Dönüşüm ile geliştirirken bir yatırımcı olarak çevresel ve ekonomik katkıları masaya yatırdık. Tesisin en kısa zamanda kaynak geri kazanımını en üst düzeye çıkartması ve en kısa sürede yüksek geri dönüşüm oranları için yatırımlarımızı yaparak bu doğrultuda TOMRA’nın analiz teknolojilerini tercih ettik. Türkiye’de ATY yatırımlarının kesintisiz devam edeceğine inancımız tam. Tabi ki devletimizin de çimento fabrikalarında ATY kullanımını teşvik eden yeni düzenlemeler getirerek bu yatırımlarımızı desteklemesini bekliyoruz” şeklinde açıkladı.
 
İthal yakıt yerine yerli yakıt üretimi mümkün oluyor
Enerjiye ulaşılabilirlik ve kaynak çeşitliliği, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de büyük öneme sahip. Mustafa Çetin, enerji tedariki konusunda geri dönüşümün önemine dikkat çekerek; “Enerji kullanımı yüksek sanayi kollarımız ve enerji ithalatı yapan bir ülke olmamız ile Türkiye’de Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY) ön plana çıkmaya başlıyor. ATY kullanımı ile elde edilebilecek enerji miktarı, evsel atıklar kullanıldığında 2200 -3000 kcal/kg oluyor. Yerli kömürün enerji miktarı ise 2000 kcal/kg olduğundan ATY çok önemli bir konuma geçiyor. Afyonkarahisar’da evsel katı atıktan elde edilebilecek yakıt miktarı 10 ton/saat, 20 çalışma saati/gün iken eşdeğer kömür ithalatını yıllık yaklaşık olarak 3.6 milyon dolar /30.000 ton azaltıp cari açığa katkıda bulunacak.
Afyonkarahisar İli Çevre Hizmetleri Birliği Birlik Müdürü Ercan Özcan açıklamasına şu şekilde ekliyor; “İdari olarak ana hedefimiz, değerlendirilebilir atıkları depolama alanlarında göndermek yerine ekonomiye ve geri dönüşüme kazandırmak oldu. Sıfır Atık politikasına uygun olarak geliştirdiğimiz tesisimize yeni ATY tesisimizin de eklenmesiyle ile günlük 500 ton evsel atığın yüzde 90’ını geri dönüşüm ile değerlendirerek sadece yüzde 10’unu depolama alanlarına göndermeyi hedefliyoruz. Böylece yıllık 160 bin tondan fazla atığın değerlendirilip geri dönüştürülmesiyle depolama alanlarımızdan tasarruf edeceğiz, atıklarımızı gömmek yerine ekonomiye kazandıracağız. Böylece hem çevre hem ekonomi kazanacak” dedi.

Ercan Özcan, TOMRA’nın makinesi sayesinde ATY değerlerini yakma işlemine göndermeden önce doğrudan takip edebildiklerini ve bu değerleri yakma fırınları ile paylaşabildiklerini belirtiyor. Böylelikle artan kalite doğrultusunda yakıt olarak çıkan ürüne olan talebin arttırdığını ifade ederek ekliyor; “Daha önce çimento tesisleri ATY’lere daha çekimser yaklaşırken artık bu alternatif yakıtları tercih ediyorlar. Yakıt kalitesi, kömür ithalatına göre tedarik kolaylığı ve düşük maliyeti tercih edilirliğini arttırıyor. Öte yandan atık kaynaklı olması, ATY’lerin ulaşılabilir ve sürdürülebilir bir yakıt türü olmasını sağlıyor.” TOMRA olarak çok uzun yıllardır tüm dünyada endüstriyel ve evsel atıklardan türetilen yakıtlara odaklandıklarını paylaşan TOMRA Geri Dönüşüm Türkiye ve Orta Doğu Satış̧ Müdürü Serkan Orhan ise; “TOMRA’nın AUTOSORT RDF makinesi, online olarak analiz ve ölçüm yapıyor. Makinemiz ile RDF fraksiyonları sürekli izlenerek kalite kontrol istikrarı sağlanıyor. Ayıklanan ATY, yakma tesislerine gönderildiğinde ölçüm talep ediliyor ve malzemenin tutarlı bir kalitede olması bekleniyor. Makinemiz, ATY’nin aynı tutarlı kaliteyi sağlamasını ve kontrol edilebilmesini sağlıyor. Atıktan türetilen yakıttaki tutarsız kalite nedeniyle yakma fırının çalışmama riskini ortadan kaldırılıyor ve yakma fırınının hasar görmesini engelliyor” diye belirtti.