LÜKS AMBALAJ TASARIMLARININ GRAFİK TASARIM AÇISINDAN GELİŞİMİNİN İRDELENMESİ 2. BÖLÜM
Aynı türe ait ürünler, teknolojik yaklaşımlar sayesinde rafta farklı şekillerde sunulmaktadır. Bu teknolojik yaklaşımlar da tasarım kararlarını yakından etkilemektedir. Satın alma sırasında ambalaj tasarımının teknolojik başarısı bazen içerindeki ürünü anlatmaya yarayan bir artırılmış gerçeklik uygulaması olmakta bazen ise özel bir kod ya da yazılımla üretilmiş etiket okuyucu sayesinde tüketiciye ulaşabilmektedir. Lüks ambalaj tasarımının teknolojik anlamda değiştirilmesi süreci de tasarımın her alanında olduğu gibi tutarlı bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Büyüyen lüks sektör popülasyonunu temsil eden tüketiciler, ister dijital ister çevrimdışı olsun alışveriş deneyimlerinde keşif ve zevk bekliyorlar. Özel uygulamalar, artırılmış gerçeklik ve video içeriği gibi mobil cihazlarla ve markalarla fiziksel etkileşimlerde deneyimsel satış yoluyla bilgi, eğlence ve bu ikisinin bir kombinasyonunu, bilgi-eğlenceyi tercih ediyorlar. Tüketicilerini yakından takip eden Nutella markası buna en güzel örneklerden biri olarak kişiye eşsiz ve özel olduğunu hissettiren dönemsel kampanyalara imza atmaktadır. Hazırladığı uygulamalarla kişilere özel kendilerine özel etiket yapabilme fırsatı verebilmektedir. Aplikasyona adını yazan tüketici, etiketi keserek kendine has etiketi oluşturabilmekte ve kavanozun üzerine yapıştırabilmektedir. Ya da iki milyondan fazla etiket bastırıp kişiye özel hissettiren tasarımları kampanyalarına dahil edebilmektedir.

Bu bağlamda dikkat edilmesi gereken bir konu başlığı da lükse dayalı algının artırılması için hazırlanan planlamalarda hedef kitle açısından konumlandırmadaki tutuma zarar verilmemesidir. Örneğin rafta eski lüks ürün ambalajını arayan tüketici, üzerinde yer alan yeni teknoloji unsurlarıyla farklılaşan bir ambalaj tasarımı ile yabancılık çekmemelidir. Bu nedenle ürün çeşitlerine eklenen yeni teknolojik öğeler görsel kimlik stratejisinin bütünlüğüne uygun olarak ilerlemelidir. Artırılmış gerçeklik uygulaması gibi teknolojinin beraberinde getirdiği uygulama örneklerinde ön plana çıkarılacak özellikler etiket, barkod, kare kod tasarım alanları, ambalaj tasarımı yapılırken dikkate alınarak tasarımlar gerçekleştirilmelidir. Özellikle bazı renkler üzerinde tıpkı logo, barkod kullanımlarında olduğu gibi birbirine yaklaşan renkler baskıda sorun yaratmaktadır. Bu bazen görünürlüğü bazen de okunurluğu azaltmakta daha da ilerleyen noktalarda sistemde hatalara, aksaklıklara neden oluşturmaktadır. Tüketici, kendisine özel hazırlanan kişisel zevklerine ait oluşturulan yaratıcı ürünler ve özel üretim ambalaj tasarım setleri ile hem marka aidiyeti kurmakta hem de özel hissetmektedir.
Teknoloji geçmişte de gelecekte de her zaman önemli bir yer teşkil edecektir. Tüketici artık sadece raftaki ürünlerden değil, internet üzerinden de alışverişlerini hızla sağlamaktadır. Burada da ortaya internette satılacak ürünlerin ambalaj tasarımlarında dikkat edilecek noktalar ve başlıklar ortaya çıkmaktadır. Lüks ambalajın tasarımı için kurulan iletişimde ambalaj tasarımında kişiselleştirme kapsamında bireye özel ambalaj tasarımı bazen kişinin ismine ait tasarlanan bir hologram bazen adına ait bir hareketli grafik tasarımı da olabilmektedir. Ya da bir arayüz tasarımı ile kendine ait özel hazırlanan ürün gruplarına ulaşabilmektedir. Örneğin lüks tüketiminde önemli bir yer tutan teknolojik gelişmelerden biri, Türkiye’de bulut tabanlı artırılmış gerçeklik uygulaması, CxocARd gıda ambalajı uygulamalarında görülebilmektedir. Ambalaj tasarımının üzerine cep telefonu ile yaklaşıldığında içindeki ürünlerin nasıl kullanılacağına dair video görülmektedir. Günümüzde lüks tüketim için kullanılan bu tarz uygulamalar, özellikle gelecekte tüm markalar için zorunlu hale gelecektir. Belirli periyotlarla çekilen videolarda gıda firmaları indirim ya da promosyon kodlarını iliştirdikleri videolar ile tüketiciye ulaşmaktadır.

Lüks ambalaj tasarımını satın alan/deneyimleyen tüketici için özel hissetmek, haz almak önemlidir. Bu kapsamda müşteri, etkileyici bir deneyim için daha fazla ödeme yapmaya hazırdır. Yenilikçi ve heyecan verici bir etkileşim, katılımı ve bağlılığı artırmanın önemli bir yoludur. Artırılmış gerçeklik uygulamasını kullanan tüketici oluşturulan sistemin içine dahil olmaktadır. Artırılmış gerçeklik yazılımı hazır olduğundan işletmeler tarafından kullanımı kolaydır ve tüketici deneyimin keyfini çıkarmak için QR kodunu taraması yeterlidir.

Lüks algısında teknoloji ile birlikte gelen başka bir uygulama da NFC’dir. Kelime olarak Near Field Communication ifadesinin kısaltılmış şeklidir. Yakın saha iletişimi ya da yakın alan iletişimi olarak da çevrilmektedir. NFC Yakın İletişim Teknolojisi ile etiketler ambalajlara görünmez bir şekilde eklenerek ve iletişim kurulmasını sağlamaktadır. NFC etiketleri yalnızca ürün türüne göre değil, öğeye göre benzersiz tanımlayıcılar içermektedir. Böylece içerik kişiselleştirilebilir, yere özel ve dinamik olabilmektedir. NFC, Bluetooth’tan daha yeni bir teknoloji ancak NFC’de kullanılan teknoloji, Bluetooth’dan daha eskidir. Etiket içerisine yerleştirilen sisteme, radyo frekansı tanımlanarak kullanılmaktadır. NFC sayesinde tüketici raftaki ürünle ilgili sosyal medyadaki incelemelere bağlantı kurabilmekte ve satışa kupon önererek ya da ilgili bilgileri birbirine bağlayarak satışı teşvik edilebilmektedir. Kullanıcı kılavuzları, ürün hikayesi ve yeniden sipariş bilgileri sunabilmektedir.

Lüksün güncel yeni algısı, lüks ambalaj tasarımı yaklaşımları görüntü kirliliğinden çevre kirliliğine kadar uzanan daha seçici, özenli bir çerçevede gerçekleşmektedir. Bu da markanın çevresel ve teknolojik olarak üst düzeyde bir hassasiyetle yaklaşım sağlamasını gerektirmektedir. Teknoloji bağlamında lüks ambalaj tasarımı, gelişen baskı üretim teknikleri ile özel hissetmek isteyen tüketicilere özgün ve yaratıcı uygulamalarla da ulaşabilmektedir. Bu sayede uzun vadede lüks ambalaj tasarımı ile bağ kuran tüketiciyi tekrar kazanmak mümkün olabilecektir.
Lüks tasarlanan bir ambalaj tasarımı bir markayı çok daha ileriye götürebildiği gibi yanlış stratejilerle lüks ürün algısını ortadan kaldırabilmektedir. Lüks bir ambalajın görünürlüğü kadar rakip diğer markalardan ayrıştıracak noktalar da önem taşımaktadır. Lüks ambalaj tasarımını oluşturacak göstergeler, pazarlama stratejilerine temel oluşturmaktadır. Yapay zeka, robotik teknolojiler, üç boyutlu baskı çeşitleri, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, nörolojik izleme araçları gibi birçok teknolojik gelişme; pazarlamaya, tasarıma ve bunların da uzantısı olarak ambalaj tasarımına yansıyacaktır. Z- Y jenerasyonu ve arkasından gelen diğer yeni jenerasyonları kişisel lükste dijital kanalları ve yolları sürekli benimseyecektir. Bu nedenle geleceğe yönelik tasarlanan ambalaj tasarımları bu eksende planlanmalıdır.

Lüks tüketim alışkanlıkları olan tüketici grubu lüksü daha çok verilen özel hizmetler, dokunma hissiyatı ile ilişkilendirdiğinden lüks mağaza markaları kişiye özel hazırladıkları sistemler, paketler ile bağlarını devam ettirmektedir. Kriz dönemlerinde olduğu gibi pandemi sonrası değişen lüks kavramları da riski azaltma dürtüsü ile gösterişten deneyimi yüceltmeye doğru bir geçiş göstermektedir. Bu geçişi biraz açarsak algısal olarak lüksten beklenti yerini sağlık ve konfora bırakmıştır. Lüksü yaşatacak olan Z kuşağı ürünün nerede ve hangi kalitede üretildiğiyle ilgileneceği öngörülmektedir. Şeffaf, samimi yaklaşım, duyarlı bakış açısı, çevresel sorumluluk, sadelik ve dijitalleşmenin lüks kapsamında aranan yeni kriterler olacağı öngörülmektedir.
Lüks ambalaj tasarımlarında tasarımın tutarlı ve bütün görünebilmesi için önemli başlıklardan biri de ambalajın tipografisidir. Lüks ambalaj tasarımının diğer öğelerinde olduğu gibi herhangi bir zorunluluk ya da kural olmadıkça yazı karakteri sayısı sınırlı tutulmalıdır. Lüks ambalaj tasarımında görsel hiyerarşinin tipografik olarak sağlanması gerektiği durumlarda ise yazı karakterinin geniş bir yazı karakteri ailesi türünden seçilerek karakterlerin kullanımı konu ile ilgili çözüm süreçlerinden biri olmalıdır. Özellikle vurgu yapılması gereken bölümlerde yazı kalınlığı, rengi ya da büyüklüğü ön plana çıkarılmalıdır. Lüks ambalaj tasarımında normal standart yazı kalınlığı yerine daha özel bir yazı karakteri seçimi yerinde bir seçim olmaktadır. Lüks ambalaj tasarımında da boşluklar ayrıca önemli bir yer tutmaktadır. Genel olarak tasarımlar incelendiğinde boşluklar sayesinde lüks ambalaj tasarımlarının rakipleri arasında daha seçkin, fark edilir bir duruş sergilediği görülmektedir. Lüks ambalaj tasarımları rakipleri arasında ve tek başına değerlendirildiğinde de ambalaj tasarımının üzerindeki kenar boşluğu, satır aralığı ve harf aralığı boşlukları önem taşımaktadır. Lüks ambalaj tasarımı üzerinde tüketiciye hızlı bir okuma deneyimi sunulmalıdır. Raftaki rakiplerinden hızlıca ayrılacak bir tipografi seçimi, tüketicinin tercihini hızlandırabilmektedir.

Günümüzde yaşanan ambalaj tasarımı konusundaki gelişmeler, baskı üretim teknikleri, ekstra renk kullanım olanakları, ambalaj tasarım yapısında gelişen teknolojiler başarılı bir lüks ambalaj tasarımı için önem taşımaktadır. Lüks ambalaj tasarımı geçmişten günümüze büyük bir sanayi alanını oluşturmaktadır. Temel tüketim ürünleri, kozmetik eskiden olduğu gibi sadece tek bir konuda hizmet veren araçlar da dahil edildiğinde raftaki lüks ürün sayısı hızla artmaktadır. Lüks bir ambalaj tasarımının rafta ve online olarak görünür olması kadar ilgi çekici ve satışı sağlaması da önem taşımaktadır. Lüks ambalaj tasarımını oluşturan bağlantılar, pazarlamasından rafta yerini alana kadar olan süreçte de hassasiyet taşımalıdır. Sonuç olarak günümüz lüks ambalaj tasarımının başarısı, tüketicinin isteklerine odaklandığı ve sunduğu noktada kişiselleştirilmiş ve yüksek teknoloji ile birleştirilmiş olmasına bağlıdır.