Küresel atık ve geri dönüşüm sektörü, sıkı düzenlemelere tabi tutuluyor ve uluslararası mevzuata ek olarak neredeyse her bir ülke, atık işleme operatörlerinin uyması gereken ayrı düzenlemelere sahip bulunuyor. Atık mevzuatı, sektörümüzün bel kemiği ve genellikle mevzuattaki tüm değişikliklere olumlu yaklaşılıyor. Çünkü mevzuatlar, her zaman geri dönüşüm kalite standartlarını daha da artırmayı veya yerel, ulusal ya da uluslararası düzeyde geri dönüşüm oranlarını artırmayı hedefliyor. 
 
Yürürlüğe giren en yeni üç mevzuat değişikliğini değerlendirmek isteriz: Basel Sözleşmesi Plastik Atık Değişiklikleri, Çin'de katı atık ithalatının yasaklanması ve kısaca Avrupa Yeşil Mutabakatı.
 
Basel Sözleşmesi Plastik Atık Değişiklikleri
Giderek daha fazla ülkenin plastikleri geri kazanmak ve geri dönüştürmek için gerekli tedbir ve mevzuatları uygulamaya koymasına rağmen, katı atık sahaları dünya çapında milyonlarca ton plastik için ilk seçenek olmaya devam ediyor. 2019’da gerçekleşen Basel Konferansı'nda devletler, plastik atığın yasal olarak bağlayıcı bir çerçeveye dahil edilmesi için Basel Sözleşmesi'ni değiştirmeyi kararlaştırdılar. 186 ülke, çevresel olarak sağlıklı bir geri dönüşüme girmeyecek olan plastik atıklarının taşınması ile ilgili yeni kısıtlamalar getiren bu değişikliği kabul etti. Bu yeni kısıtlamalar, ABD'de geçerli değildir.
 
Değişiklikler, 1 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Geri dönüştürülemeyen veya geri dönüştürülmesi "zor" olan her türlü tehlikesiz plastik atık, artık "özel dikkat" gerektiren atık kategorisine alınarak taşınması Basel Sözleşmesi'ndeki önceden bildirim ve onay şartlarına tabi tutuluyor.
 
Değişikliklerin amacı, geri dönüşüme veya imhaya gönderilen çoğu plastik hurdanın ve atığın uluslararası sevkiyatını kontrol ederek küresel plastik atık ticaretini daha şeffaf ve daha fazla denetime tabi bir hale getirmek.  Ayrıca Mevzuatın amacı, geri dönüştürülebilir plastik sevkiyatlarına "gizlenen" geri dönüştürülemeyen plastiğin bu malzemeyi yönetme imkânı bulunmayan gelişmekte olan ülkelere gönderilmesine son vermek. Geçmişte gelişmekte olan ülkeler, kullanabilecek plastik malzemeleri kurtardıktan sonra, geri kalanları atık sahalarına gönderiyor veya açık havada ateşle yakıyordu. 
 
Sözleşme kapsamında tehlikeli atık olarak sınıflandırılan plastiklerden bazıları evsel atık yığınlarında bulunduğundan bu yeni mevzuat, evsel atıkları işleyen atık operatörlerini doğrudan etkileyecek. Aynı şekilde, karışık evsel plastik atıkları ihraç etmek amacıyla, operatörlerin artık detaylı bir Önceden Bilgilendirilmiş Onay (PIC) prosedürüne uyması ve malzemeler için hem ihraç eden hem de ithal eden ülkelerin önceden onay alması gerekecek.
 
Basel Sözleşmesi Plastik Atık Değişiklikleri, şüphesiz halihazırda plastik atık için ihracat pazarlarına ihtiyaç duyan atık işleme tesislerini etkileyecek. Önceden onay alma süreci, ihracatta birkaç ay süren gecikmelere neden olabilir ve atık işleme operatörleri Önceden Bilgilendirilmiş Onay (PIC) almak için beklerken tesislerinde çok yüksek miktarda atık depolamak zorunda kalabilir. Atık operatörleri, bu şarta uymadıkları takdirde, malzemeleri masrafları ihracatçıya ait olmak üzere iade edilebilir. Taşıma sırasında durdurulması halinde sevkiyatta gecikmeler olabilir ve bazı şartlara uyulmaması durumunda, malzemenin varış ülkesindeki otoriteler tarafından potansiyel olarak finansal cezalar dahil resmi tedbirler alınabilir.
Çoğu karma plastik artık önceden bilgilendirilmiş onay gerektirse de bazı istisnalar bulunuyor. "Yeşil Liste" atıkları olarak adlandırılan bu atıklar için atış işleme operatörlerinin bu malzemeyi önceden bilgilendirmeden ihracata devam etmesine izin verilecek. Yeşil Liste atıkları, geri dönüşüm işlemlerine gönderilen ve neredeyse sadece tek tip plastik içeren plastikleri ve ayrı geri dönüştürülecek polipropilen (PP), polietilen (PE) ve polietilen tereflatat (PET) karışımlarını içeriyor. Diğer tüm plastik atık ihracatı ve ithalatının, bildirilmesi ve taşıma öncesi ihracat onayı alınması gerekiyor.
 
Otomatik ayıklama teknolojisindeki gelişmeler, PET ve HDPE gibi renkli ve şeffaf plastik türlerinden polipropilen, polistiren ve PVC gibi diğer polimerlere kadar plastik geri dönüşümünde olağanüstü saflık sonuçlarına ulaşma imkanı veriyor. Doğru mevzuat, altyapı ve özellikle de doğru ayıklama teknolojisi kombinasyonu uygulandığı sürece, tekli polimer yığınlarında daha önce olanaksız olan %99,99'un üzerinde saflık düzeylerine ulaşmak mümkün.
 
Bu malzeme, yalnızca önceden izin alınmadan uluslararası olarak gönderilmekle kalmayacak, aynı zamanda karışık plastiklerden çok daha yüksek bir piyasa fiyatına sahip olacak. Bu nedenle karışık plastikleri tek akışlara ayıklamak ve ayırmak için hem ticari hem de yasal faktörler söz konusu.
 
Çin'in katı atık ithalatını yasaklama kararı
2021 yılı başında yürürlüğe giren bir başka atık mevzuatı konusu ise Çin'in plastik, kağıt ve tekstil ürünleri dahil katı atık ithalatını yasaklaması oldu. Çin, son 40 yılda bu malzemeler açısından önemli bir pazardı ancak ithal geri dönüştürülebilen malzemeleri sınırlandırma politikası 2013 yılında hayata geçmişti. Son katı atık ithalatını yasaklama kararı, Çin otoritelerinin yurt içindeki malzemelerin geri dönüştürülmesini daha fazla teşvik etme ve ülkenin ithalata daha az ihtiyaç duymasını sağlama konusundaki kararlığını yansıtıyor. 
 
Çin'in katı atık ithalatını yasaklama kararı, şimdiye kadar malzemeleri için son pazar olarak Çin'e ihtiyaç duyan atık işleme operatörleri açısından kapsamlı sonuçlar doğuracak. Çin, bu konuda plastik atık ve bazı ülkelerde karma kağıt ithalatını yasaklamak için adımlar atan Malezya, Tayland ve Hindistan gibi ülkelerin izinden gidiyor.
 
Basel Sözleşmesi Plastik Atık Değişiklikleri'nde olduğu gibi, Çin'in yeni katı atık ithalatı yasağına uyulmaması hem atık taşıyıcısı hem de ithalatçı açısından 500.000 RMB (yaklaşık 71.000 $) ve 5 milyon RMB (yaklaşık 710.000 $) arasında belirlenen ağır cezalara yol açabilir. Gümrük otoriteleri, ayrıca katı atıkların imha için ihraç yerine iade edilmesi talimatını verecektir. 
 
Geçmişte bu malzemeyi Çin'e veya şu anda bu malzemeleri yasaklayan diğer ülkelere ihraç etmeye ihtiyaç duyan atık işleme operatörleri, artık katı atık malzemeleri için yeni son pazarlar bulmak veya Çin'in ithalat ruhsatı vereceği katı atıklar için talep ettiği olağanüstü yüksek saflık oranlarına ulaşmak için ayıklama teknolojisine yatırım yapmak durumunda kalacak.
 
Atık kağıt ürünleri örneğine bakarsak, Çin geçmişte dünyanın en büyük kağıt ithalat pazarıyken şu anda sadece %99,5 üzerinde saflık düzeyine sahip olan atık kağıt için ithalat ruhsatı veriyor. Bu da söz konusu işletmecilerin, atık kağıtlarını Çin'e ihraç etmeye devam etmek istiyorlarsa ayıklama, mürekkep giderme ve geri dönüşüm çalışmalarını artırmasını ve bunlara yatırım yapmasını gerektiriyor. 
 
Bunun için de kağıttaki kağıt dışı maddeleri ayıklamak ve ayrıca kahverengi karton, baskılı karton, plastik kaplamalı karton, boyanmış kağıt, gazete kağıdı ve dört renkli baskılı (CMYK) kağıt gibi farklı kağıt sınıflarında yüksek saflığa sahip fraksiyonlar üretmek amacıyla sensör tabanlı kağıt geri dönüşüm teknolojisindeki en yeni gelişmelerden faydalanmak gerekiyor. Sensör tabanlı ayıklama, atık işleme operatörlerinin malzemelerini Çin'e ihraç etmeye devam etmesini veya tercih ederlerse ülke içinde ya da yurt dışında malzemelerinin saflık düzeyleri sonucu çok daha yüksek bir piyasaya fiyatı alabileceği alternatif pazar rotaları bulmasını sağlayabilir.
 
Avrupa Yeşil Mutabakatı
Çin'in tüm katı atık ithalatını yasaklama kararı ile eş zamanlı olarak, Avrupa da ayıklanmamış plastik atıkların sevkiyatını yasaklayan yeni AB sevkiyat kurallarını hayata geçirerek plastik kirliliği sorununu ele almak için ilave adımlar atıyor.
 
1 Ocak 2021'de yürürlüğe giren Avrupa Komisyonu'nun Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında, plastik atıkların ihracatını, ithalatını ve AB içinde sevkiyatını düzenleyen yeni kurallar yer alıyor. Bu yeni kurallar, geri dönüşüme gönderilen "temiz" plastik atıklar dışındaki plastik atıkların AB'den OECD dışı ülkelere ihracatını yasaklıyor.
 
Basel Sözleşmesi Plastik Atık Değişiklikleri ve Çin'in katı atıklarla ilgili ithalat yasağında olduğu gibi, bu düzenlemeler atık işleme operatörlerinin yüksek saflıkta tekli yığın halinde plastik fraksiyonları üretememesi halinde, plastik atıklarını artık kolayca ihraç edemeyeceği anlamına geliyor. Dolayısıyla bir kez daha sensör tabanlı ayıklama teknolojisinin, atık işleme operatörlerine yeni kurallar çerçevesinde istenen ve diğer ayıklama tekniklerinin sağladığından çok daha yüksek oranda saflık düzeylerine ulaşmada yardımcı olabileceğini görüyoruz.
 
Değişen yasal koşullar
İncelediğimiz bu düzenlemeler, atık işleme operatörlerini doğrudan etkileyecek güncel değişikliklerden sadece birkaçı. 2021 yılında tüm AB üyesi ülkelerde yürürlüğe girecek olan bir sonraki önemli mevzuat değişikliği de tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasıdır.  Küresel bir müşteri tabanına sahip olan TOMRA Sorting, gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde tüm mevzuat değişikliklerini aktif şekilde takip ediyor. Bu da bizi, söz konusu değişiklikler uygulamaya girdikçe müşterilerimizi desteklemek için güçlü bir konuma getiriyor. Hayata geçecek tüm değişikliklerle ilgili bilgi sahibi olmak, teknolojimizi ve süreçlerimizi, bunların amacına uygun, gelecekte meydana gelebilecek gelişmelerden etkilenmeyecek yapıda olmasını sağlayacak ve en önemlisi de müşterilerimizin zorlu ve rekabetçi uluslararası pazarda başarıya ulaşmasına yardımcı olacak şekilde uyarlamamızı sağlıyor.