1. GİRİŞ

Hızlı sanayileşme sonrasında üretim ve tüketim faaliyetleri çevreyi yok sayarcasına artmıştır. Bu artış son yıllarda çevre ile ilgili ciddi sonuçlara sebep olmuştur. Özellikle tüketicilerin kullan-at ürünleri tercih etmelerinin artması ile birlikte üreticiler ambalaj tasarımlarında değişikliğe gitmiştir. Üreticiler, pazar içerisinde ürün ambalajlarının hem doğayı daha az kirletmesi hem de bilinçli tüketicilerin ürünlerine satın alma davranışı oluşturmaları için yeşil reklam uygulamalarını desteklemiştir.

Yeşil ve çevre dostu ürünler, doğayı en az kirleten, doğal kaynakları ise tüketmeyen ambalaj tasarımlarından oluşmaktadır. Geri dönüşebilen ya da yenilenebilen bu ambalaj tasarımları pazar içerisinde bilinçli tüketici için tercih sebebi olmaktadır. Fakat markalar ürünlerinin satışlarını arttırmak için geçerliliği olmayan yeşil ürün reklamı yaptıkları da görülmüştür.

2. AMBALAJ TASARIMI

2.1. Ambalaj ve Ambalaj Tasarımı

Ambalaj, ürünü koruyan ve farklı malzemeden üretilen taşıyıcılar, bu taşıyıcıların bir araya konulduğu kutular ve bu kutuları bir arada tutarak tek bir birim haline getiren daha büyük kutu, paket veya sandıkları kapsayan genel bir terimdir (Becer, 2014:15). Ambalajın birincil görevi ürünü korumaktadır. Bu nedenle her ürünün bir ambalaj içinde sunulması gerekmektedir.

Ambalaj tasarımı ise, bir ürünü pazarlamaya elverişli hale getirmek için form, yapı, malzeme, tipografi, renk ve imge gibi ürün hakkında bilgi veren tasarım unsurlarını bir araya getiren yaratıcı çalışma alanıdır. Başka bir deyişle, bir ambalaj tasarımının ana hedefi, ürününün kimliğini ve işlevini ayırt edici bir yöntem aracılığıyla ileterek, ürüne ilişkin pazarlama problemlerine çözüm bulmaktır (Becer, 2014:18).
1990 yıllarına kadar ambalaj tasarımı ürünü koruma görevi görmüştür. Fakat bakkalların yerini süper marketlere bırakması ve bunu takiben ürün çeşitliliğinin çoğalması ambalajda tasarımın önemini artmıştır. Pazar karmaşası içerisinde tüketicinin dikkatini yakalayabilmek, ambalaj tasarımının sıralamasında öncelikli yer almıştır.

Ambalaj tasarımı çekici olan ürünler tüketicileri satın almaya sevk ederken, tasarımı zayıf olan ürünler satın alma davranışını olumsuz etkilemiştir. Ürünün tüketici ile iletişimini sağlayan en önemli etken ambalajın tasarımı olmuştur (Kılıç, 2016:29-30).

2.2. Ambalaj Tasarımı Özellikleri

Ambalaj tasarımı içinde bulunduğu ürün hakkında bilgi vermelidir. Tasarımın üzerindeki görsel, tüketicinin ürünü satın alma kararında çok önemlidir.  Ambalaj tasarımı hem üreticiyi hem de tüketiciyi memnun etmelidir. Aktarmak istediği mesajı doğru, açık ve anlaşılır biçimde iletmelidir. Ambalaj tasarımının özellikleri şunlardır:

1.    Ürünün ambalaj tasarımı, satış sırasında diğer ürünler arasından ayırt edici olmalıdır.
2.    Ürünün ambalaj tasarımı, özgün olmalıdır.
3.    Ürünün ambalaj tasarımında kullanılan ögeler, ürün hakkında yeterli bilgi vermelidir.
4.    Ürünün ambalaj tasarımı ürün hakkında tam, doğru ve hızlı bilgi aktarmalıdır.
5.    Ürünün ambalaj tasarımında kullanılan tasarım elemanları marka bilinirliği sağlamalıdır.
6.    Ürünün ambalaj tasarımı, tüketicide sağlıklı ve kaliteli ürün algısı yaratmalıdır (Erdal, 2009:57).

Ambalaj tasarımı, tüketici ile hem bilgi hem de duygu iletişimi kurmaktadır. Tasarım, tüketiciye sadece saf bilgi vermesinin ötesinde daha çok bilinçaltına yöneliktir. Logo stili, metin stili, semboller, ikonlar, renkler, dokular, fotoğraf ve illüstrasyon gibi farklı grafik ögelerin biçimlenmesi ile oluşmaktadır. Ambalaj tasarımının üzerinde olması gereken, tüketiciye aktardığı bilgi özellikleri ise şunlardır:

• Marka kimliği,
• Ürün adı,
• Ürün tanımı,
• Tat ve çeşit özellikleri,
• Fayda cümlesi,
• Satış metni,
• Promosyon mesajı,
• Kullanma tarifleri,
• Başka ürün veya çeşitlere atıf,
• Gıda ürünlerinde beslenme değerleri,
• İlaç ve kimyasal ürünlerde uyarılar,
• Ebat ve içerik (Meyers ve Lubnier, 2004:27-29).

Ambalaj tasarımının başarısı, ürünün satın alınmasını etkilemektedir. Fakat satın alma davranışının oluşması ürünün başarısıdır. Başarılı ambalaj tasarımı, tüketiciyi ilk satın almaya yönlendirir ve ürünün başarılı olması durumunda satın alma davranışı oluşmasını sağlamaktadır. Fakat ambalaj tasarımının başarısı, ürünü beğenmeyen tüketicinin ürünü tekrar satın almaya ikna etmesi mümkün değildir.

KAYNAKÇA

Akdeniz Ar, A. (2011). Yeşil Pazarlama: Tekstil Sektöründen Örneklerle. İstanbul: Beta Basım.
Becer, E. (2014). Ambalaj Tasarımı. Ankara: Dost Kitapevi.
Djurdjevac, M. (2019). Yeşil Pazarlama: Tüketici Satın Alma Davranışı Üzerinde Yeşil Reklam ve Ambalajlamanın Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Elden, M. (2016). Reklam ve Reklamcılık. İstanbul: Say Yayınları.
Erdal, G. (2009). Etkili Ambalaj Tasarımı. Bursa: Dora Yayınları.
Kılıç, S. (2016). Ambalaj Tasarımının Tüketici Tercihi ve Satın Alma Niyetine Olan Etkisi: Organik Sabun Ambalajı Üzerine Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Okan Üniversitesi.
Kayaalp, T., & Toprak, D. (2014). Sürdürülebilinirlik İçin İletişim. Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Yayınları (VIII).
Meyers, H. M., & Lubnier, M. J. (2004). Başarılı Ambalaj Başarılı Pazarlama (The Marker’s Guide to Succusful Package Design). (Z. Üsdiken, Çev.) Rota Yayın Yapım.
Tezcan Bodur, İ. (2019). Yeşil Göz Boyama Sonucunda Oluşan Şüpheciliğin Turistlerin Davranışsal Niyetlerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi