Ambalajlama gıdaların nakliye, dağıtım, satış ve tüketim amacıyla hazırlanmasına olanak sağlayan kompleks bir sistem olarak tanımlanabilir. Kabul edilebilir ekonomik ve çevresel sınırlamalar içinde koruma, uygunluk sağlama ve bilgilendirme görevlerini de destekler. Yalnız başına gerçekleştirilmesi söz konusu olmayıp bir ürün varlığına gereksinim duyar. Bir başka deyişle ortada bir ürün yoksa ambalajlamadan söz etmek olası değildir.
Ambalajlama yakın geçmişte ortaya çıkmış bir olgu değildir. Toplumsal gelişmişlikle yakından ilgili bir faaliyet olup, içinde bulunduğu toplumun gereksinimlerini ve teknolojisini yansıtır.

Günümüzde tüketici istekleri çok hızlı değişmekte ve çeşitlilik göstermektedir. Şirketlerin yanıt bulmaya çalıştıkları en önemli konuların başında tüketici isteklerine anında cevap veren stratejiler geliştirmek geliyor, beklentileri karşılayabilen şirketler rekabet de öne çıkabiliyorlar. Söz konusu ürün gıda olunca tüketici hassasiyeti ve seçiciliği bir kat daha artıyor. Bu nedenle rakiplerinden ayrışmak rekabetçi olmak isteyen şirketler tüketicinin dikkatini çekmek adına ambalajlamadan başlamak zorundalar. Akıllı ve çevre dostu ambalajlar tüketici nezdinde beğeni ve takdir avantajı sağlıyorlar.
Güvenilir ve sağlıklı gıdaya ulaşmamızı sağlayan ambalajlara yakından baktığımızda teknolojideki temel gelişimlerin yanında dönemsel trendlerin de belirleyici olduğunu görüyoruz. İlaveten tüketici taleplerinin yaşa, içinde yaşanılan topluma ve kültüre bağlılığının altını çizmemiz gerekiyor. Örneğin yaşlı nüfusun ağırlıklı olduğu ülkelerde ürün ambalajlarının kolay okunacak büyük puntolarla yazılıyor olması dikkat çekiyor.
Toplumdan topluma değişen detaylı talep ve beklentiler ötesinde birtakım ortak beklentiler de var. Doğa dostu ambalajlar, gıda israfını azaltan uygulamalar tüm insanlığın geleceği için büyük önem taşıyor.

Günümüz bilinçli tüketicisi yarını için kaygı duyuyor, daha yaşanabilir bir çevre için sorumluluğu olduğuna inanıyor. Sorumluluğunu yerine getirmek için ürününü tükettiği şirketlerin kendisine yardımcı olması gerektiğini düşünüyor. İlgili kuruluşlar bir yandan tüketicilerin bu isteklerini karşılamaya çalışırken diğer yandan hammadde, enerji ve su gibi girdilerde en az kullanımı hedefleyerek kendi yaşamlarını sürdürülebilir kılmaya çalışıyorlar. Böylelikle her iki taraf için de kazanç sağlanıyor.

Tüketicilerin gıda konusundaki hassasiyetleri ürünün ambalajına da yansıyor demiştik. Öyle ki ambalajın geri dönüşüm özelliğine sahip olması kalite göstergesi olarak kabul ediliyor. Üretim süreçlerini iyileştirmek, daha az hammadde, enerji ve su kullanarak çevreci ürünler üretmek şirketlerin değerlendirme kriterleri içinde yerini almış

Tüketici gıdanın en doğal haliyle taze şekilde kendisine ulaştırılmasını vazgeçilmez hak olarak kabul ediyor. Bu beklenti net ve tartışılmaz.
Katkı maddesi kullanılmadan ürünün doğallığını koruyan ambalajlar aynı zamanda gıda israfının da önüne geçiyorlar. Açılıp kapanabilen zipli basit ambalaj uygulamaları günümüzde buna katkı sağlarken gelecekte sayıca artacağına inandığımız akıllı ambalajlar yeni açılımlar vadediyor.
Gıda israfını önemsiyorum. Anadolu deyişiyle iki tarafı keskin bir bıçak. Hem doğayı tüketiyor hem çevreyi kirletiyor. Dünyamızdaki gıda israfı 1 milyar tonlara erişmiş. Üretilen gıdanın yüzde 30’u israf ediliyor, bunun değeri 850 milyar dolar. İsrafın dörtte biriyle açlık çeken 750 milyon kişiyi doyurmak mümkün.

ABD ve AB ağırlıklı olmak üzere gelişmiş ülkelerin tüketicileri gıda güvenliği endişesiyle birçok ürünü henüz tüketebilir durumdayken çöpe atıyorlar. ABD’de yapılan resmi bir araştırmaya göre gıdaların yüzde 40’ı ambalajları hiç açılmadan ve yenmeden çöpe gidiyor. Bu ürünlerin sadece yüzde 15’i ile
25 milyon ABD’linin beslenebileceği aynı araştırmada yer alıyor.

Avrupa Birliğinde (AB) durum pek farklı değil. AB üyesi 28 ülkede yıllık gıda atığı 90 milyon ton, 2020 yılına kadar azalması bir yana 126 milyon tona çıkması bekleniyor. Satın alınan gıdanın yüzde 25’i evlerde atık oluyor, İngiltere’de hane başına bu kaybın değeri 585 Euro.

Gıda atıkları ile birlikte tüketim alışkanlıklarımız gezegenimizin geleceğini tehdit ediyor. ABD üç dünya, AB ve Türkiye iki dünya, Afrika bir dünya kadar doğal kaynak tüketiyor. Dünyamızın bize sunduğu bir yıllık doğal kaynak kapasitesini bu yıl 13 Ağustosta tükettik, sıfırladık. Bu tarih her yıl biraz daha geriye geliyor.

Sadece Avrupa Kıtasında, tarım aşaması dâhil (hammadde) gıda işleme, nakliye, depolama ve tüketim aşamalarında gıda atıklarının yaşam döngüsünün maliyeti 170 milyon ton CO₂ emisyonuna tekabül ediyor.

Ürünün tazeliği konusundaki güvensizlik çoğu kez bilgi eksikliğinden kaynaklanıyor. Akıllı ambalajlar ve takip sensörleri bu konuya çözüm olacak ve gelecekte daha çok kullanılarak hayatımızı kolaylaştıracaklar diye düşünüyorum. Örneğin gıda ambalajında etiket şeklindeki sensörler soğuk zincir takibi için kullanılıyor, değişen etiket rengiyle ürünün taze olup olmadığı dışarıdan anlaşılabiliyor.

Günümüzde nano teknolojideki gelişmeler bu konuda büyük yenilikler vadediyor. Nano teknoloji ambalajda inovasyon faktörü olarak yer alıyor. Nano sensörler ile ürünün izlenmesi, ürün bilgilerine ulaşılması, ambalaj içindeki ürünün kirlenme durumunda renk değiştiren noktalı ambalajlar, ürüne ısı geçişinin önlenmesi, kullanılan akıllı mürekkeplerle paketlerin açıldığının veya hasarlandığının belirlenmesi nano teknoloji ile gerçekleştiriliyor. Ayrıca antimikrobiyal nano kompozit ambalaj malzemeleri de uygulamada yerini alıyor.

Çok azını sayabildiğimiz yenilikler her geçen gün sayıları artarak yaşamımızda yerini almaya devam ediyor.
Bir yandan güvenilir gıdaya ulaşım diğer yandan gıda israfının önlenerek dünyamızdaki doğal kaynakların kendini yenileyebilme fırsatına olanak sağlama ambalaj ve ambalajlamada değişimi zorluyor.